کاوش موضوع ابن تیمیه

احمد بن عبدالحلیم بن تیمیه حرانی معروف به ابن تَیمیَه (۱۰ ربیع‌الاول ۶۶۱–۲۰ ذیقعدهٔ ۷۲۸) عالم الهیات، حدیث و فقه، فیلسوف و اخترشناس بود. او را با القابی چون شیخ السلام مفسّر، رجالی، مفتی و ادیب یاد کرده‌اند. فتوای جهاد او بر ضد حملهٔ سوم غازان خان به دمشق منجر به پایان لشکرکشی مغول‌ها به منطقهٔ شام شد. این اولین موردی بود که یک مسلمان بر ضد مسلمان دیگر اعلام جهاد کرده است. این فتوا مورد استناد القاعده و داعش قرار گرفته است. مخالفت ابن تمیمه با زیارت قبور و طلب شفاعت یکی از دلایل جنجالی شدن عقاید او میان مسلمانان بود. محمد بن عبدالوهاب و وهابیت از نظرات او اثر پذیرفته‌اند. او شیعیان را دشمنان داخلی می‌دانست که قتل آن‌ها از صلیبیون و مغول‌ها واجب تر است. برای مثال ابو مصعب الزرقاوی، از رهبران القاعده به نظرات ابن تیمیه در مورد کفر شیعیان استناد می‌کرد. علمای شیعه با او مخالفت کرده و او را یک منحرف می‌دانستند، و از او درخواست برگشت از عقایدش را داشتند، از آنجا که او مقاومت کرده و این را نپذیرفت شش مرتبه به زندان افتاد. بابر یوهانسن، دلیل زندانی شدن او را عرفا، فقها و متکلمانی که با قدرت سیاسی مرتبط بودند می‌داند. ابن تمیمه زندگی خود را وقف تحقیقات دینی و سیاسی کرد. او پیشنهادهای مقام سیاسی را نپذیرفت و تا پایان عمر ازدواج نکرد. او معتقد بود که قرآن و حدیث را با معانی متداول باید فهمید و کسانی را که به معانی مجازی و کنایه‌ای حمل می‌کنند، مؤوله (به معنای تاویل‌گرا) نامید. متشخص در زمان خود و قرن‌های پس از آن، ابن تیمیه به عنوان یکی از تأثیرگذارترین علمای قرون وسطی در اسلام متاخر سنی مدرن ظهور کرده است. او به دلیل درگیر شدن در بحث‌های مذهبی شدیدی که در جریان آنها به مکاتب کلامی، در درجه اول اشاعره و ماتریدی، حمله می‌کرد و از آموزه‌های اثاریه (اهل حدیث یا نقلیون سنی) دفاع می‌کرد قابل توجه است. این امر باعث شد تا روحانیون رقیب و مقامات دولتی ابن تیمیه و شاگردانش را به عقیده خدا انسانی متهم کنند که در نهایت به سانسور آثار او و سپس زندانی شدن منجر شد. رساله‌های ابن تیمیه در مورد سلفیه اعتقادی محبوب‌ترین مرجع برای جنبش‌های سلفی اخیر است. هرچند جنبشهای سلفی امروزی با فاصله چهار قرن از او مدعی پیروی از تعالیم وی هستند موضع آنها اغلب افراطی تر است. ابن تیمیه در رسائل خود تصریح می‌کرد که بین عقل و وحی منافاتی وجود ندارد البته استفاده از فلسفه را به عنوان ابزاری برای جستجوی حقیقت دین نکوهش می‌کرد. ابن تیمیه شیعه را منشأ فساد در جوامع مسلمان می‌دانست و در رساله‌هایی مانند منهاج به دلیل مشاجره‌های ضد شیعی خود شهرت دارد و مذهب شیعه امامی را بدعت می‌داند. او حکم جهاد علیه شیعیان منطقه کسروان را صادر کرد و شخصاً در غزوات کسروان شرکت کرد و شیعیان را متهم می‌کرد که به عنوان ستون پنجم صلیبیون فرنگی و ایلخانیان مغول عمل می‌کنند. اخیرا ابن تیمیه به‌طور گسترده به عنوان تأثیر علمی عمده بر جنبش‌های اسلام‌گرای ستیزه‌جو، مانند جهادگرایی سلفی تلقی شده است. جنبه‌های عمده آموزه‌های او، مانند حمایت از توحید ناب و عقیده سه نسل اول مسلمانان و توصیه به لشکرکشی برای ریشه‌کن کردن آنچه او شرک می‌دانست، تأثیر عمیقی بر محمد بن عبدالوهاب، بنیان‌گذار جنبش اصلاح دینی وهابیت در نجد داشت. محمد رشید رضا، متکلم سلفی سوری، از حامیان اصلی آثار ابن تیمیه، او را مجدّد قرن هفتم اسلام معرفی کرد. مواضع اعتقادی ابن تیمیه، مانند تکفیر ایلخانیان مغول و اجازه جهاد علیه سایر مسلمانان (مغولان که مسلمان شده بودند و شیعیان) توسط جنبش‌های سیاسی اسلامگرای بعدی، از جمله اخوان المسلمین، حزب التحریر، القاعده و داعش برای توجیه قیام‌های خود مورد اشاره قرار گرفت. ابن تیمیه به اشتباه شهرت ضد صوفی دارد. که نتیجه استفاده گزینشی و خارج از چارچوب از برخی نوشته‌های او توسط جریان‌های اصولگرا است. او در حالی که گاه مواضع افراطی داشت و برخی از اعمال یا عقایدی را که انحراف می‌دانست مورد انتقاد قرار می‌داد، تصوف را بخشی جدایی ناپذیر از اسلام می‌دانست. برخی ادعا کرده‌اند که او خود وابسته به قادریه بوده است. او در سال ۷۲۶ قمری در قلعه دمشق زندانی شد تا اینکه دو سال بعد در سن ۶۵ سالگی در آنجا درگذشت.... بیشتر در ویکی پدیا